منبع: Adam Mila
کودکخبر، کابل: اختلال در خواب شامل دیر خوابیدن کودک در شب و نامنظم بودن رویهی خواب میتواند بر رشد مغز کودکان تاثیر منفی بگذارد. خواب برای ما خوب است و ما همیشه به طور حسی و تجربی این را میدانستیم. با این حال، خوب است که با توجه به پیشرفتهای اخیر در علوم صحی این باورهای ما مستند هم بشوند.
سلامت و طول عمر
به نظر میرسد هر روز یافتههای یک مطالعهی جدید اثرات مثبت خواب را بیشتر بیان میکنند. تقریباً بدون شک نتایج منتشر شده در این راستاست که خواب برای سلامتی ما ضروری است و باید بیشتر بخوابیم.
با اینحال، آنچه مهم است این است که اکثر ما بزرگسالان تأثیر محرومیت از خواب را حس میکنیم، اما عوارض ناوقت خوابیدن کودک در کودکان و مخصوصاً نوزادان، به مراتب کمتر قابل احساس و استنتاج است. البته این امر تاحدی بهدلیل مشکلات اخلاقی انجام تحقیقات در مورد کودکان نیز است، زیرا ما نمیتوانیم به طور عمدی کودکان خرد سال را تمام شب بیدار نگهداریم.
با اینحال، آنچه که ما میدانیم این است که ناوقت خوابیدن کودک نقش بسیار مهمی در عدم رشد مغز نوزادان دارد و میتواند تاثیر قابل توجهی بر زندگی آیندهشان نیز داشته باشد. در زیر نگاهی به رشد اولیه مغز، تأثیر اختلالات و مشکلات دیر خوابیدن کودک روی آن در سنین کودکی و آنچه که ما میتوانیم برای کمک به فرزندان خود در راستای داشتن خوابی بهتر انجام دهیم را ذکر خواهیم کرد.
رشد مغز در اوایل کودکی
سرعت رشد مغز نوزاد در چند سال اول زندگی کاملاً شگفتانگیز است. در طی سه سال اول زندگی وزن مغز کودک سه برابر شده و ارتباط حدود هزار تریلیون عصب برقرار خواهد شد. در واقع، در سن سه سالگی، کودک نوپا دو برابر بزرگسالان بالغ، اتصالات عصبی دارد. بعدها، اتصالات اضافی در سراسر نوجوانی متاثر از فرآیند شناخته شدهی تحت عنوان «هرس سیناپسی» از بین میرود.
هرچیزی که یک کودک میشنود، میبیند، لمس میکند، بو میکند یا اساساً در معرض آن قرار میگیرد، بر نحوهی رشد و توسعه مغز آنها تاثیر دارد. به همین دلیل ما مغزهای خود را به اسفنج تعبیر میکنیم.
تأثیرات منفی ناوقت خوابیدن و نامنظم بودن خواب کودک
رشد ذهنی مغز نوزاد خیلی انرژی میگیرد. مغز کودک میتواند تا پنجاه درصد از کل گلوکز خود را صرف این کار کند. بههمین دلیل است که آنها پس از شادی و بازی که به نوبه خود باعث رشد مغزشان است، به خواب عمیق میروند، زیرا ذهنشان هم مانند جسمشان خسته و بیانرژی است.
از آنجایی که مغز آنها با چنین میزان رشدی ایجاد میشود و از آنجایی که آنها بیش از نیمی از وقت خود را صرف خواب میکنند، چندان غیرمنتظره نیست که کیفیت خواب کودک بتواند بر رشد مغز تاثیر زیادی بگذارد.
اما این تاثیر چگونه است؟ خوب، تصور میشود که دیر خوابیدن کودک، میتواند بر رشد مناسب مناطق پسین مغز و ناحیههای میلین، قسمتهایی از مغز که چگونگی دریافت اطلاعات اطرافشان را کنترل میکنند، تاثیر منفی بگذارد. در واقع، خاصیت اسفنجی آنها، در این شرایط کمتر میشود.
یک مطالعه طولانی مدت که به نام «هزاره سومیها» شناخته میشود، یازدههزار نوزاد را که در انگلستان و در سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ میلادی متولد شده بودند، رصد کرد. محققان با مطالعه دادهها دریافتند کودکانی که پیش از سن سه سالگی کمتر از بقیه خواب منظم داشتند، تا سن هفت سالگی افت آموزشی محسوسی نسبت به همسالانشان که روال منظم خواب را پشت سر گذاشته بودند، داشتند.
بعدها نشان داده شد که کم خوابیها در خواندن، ریاضی و حتی آگاهیهای میدانی نیز کارآیی کمتری دارند. آماندا اسلکر استاد دانشگاه لندن که دادههای هزاره سومیها را مطالعه کرده است، این مشکل را اینگونه توضیح داده و به این شکل بیان میکند: «اگر یک کودک در سن کودکی دارای خواب نامنظم باشد، نمیتواند اطلاعات دریافتی از محیط اطراف خود را درست تحلیل و پردازش کند و زمانی که آنها بزرگتر میشوند، مجبور به انجام مشاغل سختتر بوده و در یک مسیر سختتر قرار میگیرند.»
یافتههای مطالعات موسوم به هزاره سومیها بعدها توسط یک مطالعه مشابه در کانادا که توسط مجلهSleep منتشر شد، تایید شدند. این تحقیق تأثیر منفی مشابهی بر توانایی خواندن و گویش در کودکان را نشان میدهد. این گزارش همچنین نشان داد که نوزادانی که کمتر از ۱۰ ساعت در شب خواب بودند احتمال بیشتری برای ایجاد اختلالات مرتبط با بیماریهای ذهنیای مانند ADHD داشتند. بله، درست است! پس مشکل ناوقت یا دیر خوابیدن کودک را باید جدی بگیرید.
تشویق کودکان به داشتن خواب سالم
حتی در سنین بسیار کم، نوزادان شخصیتهای بسیار متفاوتی را نشان میدهند. بعضی از این فرشتگان خوب و راحت به خواب میروند و برخی دیگر دایماً از کابوس بیدار میشوند و از رویاهای بد و چگونگی اجتناب از آنها سخن میگویند. اگر کودک شما از دستهی دوم است، چند راهنمایی زیر ممکن است به شما کمک کند:
روشهای مشخص و دقیق را دنبال کنید: بدن انسان فارغ از سن، به برنامه منظم عادت خواهد کرد. اعمال یک برنامه منظم زمانی برای خواب و خوراک، به کودک شما در خواب راحتتر کمک خواهد کرد. هر کاری که میتوانید انجام دهید، تا زمان مشخصی را هر شبه برای زمان خواب روال نمایید.
اجتناب از صفحه نمایش: وسوسه قرار دادن کودک نوپا در مقابل تلویزیون یا کمپیوتر برای ساکت کردن آنها بسیار اشتباه است. تلویزیون آنها را بیش از حد به تماشای مضاعف و دنبال کردن برنامهها تحریک کرده و خواب نوزاد را خراب میکند. اگر شما مجبور به استفاده از هرگونه صفحهی نمایش هستید حداقل یک تا دو ساعت قبل از زمان خواب، آن را خاموش کنید.
یک محیط دلپذیر برای خواب کودک ایجاد کنید: اتاق خواب نوزاد باید مکانی با القای حس امنیت و آرامش برای او باشد. رنگها باید به جای روشن و محرک بودن، مات و آرام باشند و در صورت امکان، اسباب بازیها نباید پیش چشم او قرار گیرند. اتاق خواب او باید مکانی آرام باشد، نه جایی برای بازی و فعالیت.
بنابراین حال که شما این آگاهی را دارید که خواب نوزاد شما چه تاثیر ژرف و پایداری میتواند بر بقیه زندگی او داشته باشد، بهتر است کمی بیشتر به خواب او اهمیت داده و او را وقتتر و بیشتر به بسترخواب ببرید.