کودک‌خبر صدای بلند کودکان
در صورتی که کودکی به‌طور مکرر حداقل دو بار در هفته و به مدت حداقل ۳ ماه پیاپی بدون استفاده از داروهای ادرارآور و یا بدون داشتن بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، صرع و بیماری‌های سیستم اعصاب بستر خود را تر کند و سن کودک بالای پنج سال باشد، می‌توان او را به عنوان کودک دچار شب ادراری مورد بررسی قرار داد.
به‌طور کلی شب ادراری در ده تا پانزده درصد کودکان حدود شش ساله موجود است، اما هرچه سـن بالاتـر می‌رود تعدادی از کودکان خودبخود بهبودی پیدا می‌کنند.
به‌طوری که در سن ده سالگی حدود پنج درصد از کودکان و در ۱۵ سالگی تنها یک درصد کودکان شب ادراری دارند. باید توجه داشت که شب ادراری در پسرها دو تا سه برابر دخترهاست. شب ادراری کودکان مشکلی است که برای کودکان و خانواده آنها از زمان‌های دور موجود بوده است.
در سن شیرخوارگی ادرار کردن کودک کاملاً غیرارادی و بی‌اختیار است. در این سن، پر شدن مثانه باعث تحریک گیرنده‌هایی در جدار مثانه می‌شود و هر چه مثانه پرتر باشد این تحریکات بیشتر می‌شود تا اینکه به صورت غیرارادی از طریق این گیرنده‌ها و نخاع ایجاد شود و منجر به انقباض مثانه و تخلیه آن گردد. با بزرگ‌تر شدن کودک و تکامل مراکز عصبی ، به نظر می‌رسد که در سن یک تا دو سالگی کودک می‌تواند پر شدن مثانه خود را درک کند و تدریجاً این توانایی را بدست می‌آورد که مدت کمی تخلیه مثانه را به تعویق بی‌اندازد. در سال‌های دوم تا سوم عمر، با تکامل مراکز عصبی، مغز کنترل بیشتری روی اعمـال مثانه پیدا می‌کند. در نتیجه کودک قادر می‌شود که مدت بیشتری ادرار را در مثانه نگاه دارد. معمولاً تا سه سالگی اکثر کودکان به خوبی قادرند ادرارشان را در روز کنترول کنند اما توانایی کنترول ادرار در شب، اکثراً دیرتر حاصل می‌شود.
در سن چهار تا پنج سالگی مراکز عصبی مغز قادرند انقباضات مثانه را در خواب هم کنترول کنند به علاوه تا این سن ظرفیت مثانه کودک هم زیاد شده و می‌تواند حجم بیشتری ادرار را نگاهداری کند. البته این روند تکامل در جوامع گوناگون سرعت یک‌سانی ندارد. در یک جامعه هم در طبقات مختلف می‌تواند متفاوت باشد و حتی در دخترها معمولاً این کنترول زودتر از پسر بچه‌ها بوجود می‌آید.
علل شب ادراری
در بیش از هشتاد درصد از موارد، کودک مبتلا به شب ادراری هیچ بیماری و یا عیب و نقص عضوی و بدنی ندارد و در کم‌تر از ۲۰ درصد موارد ممکن است بیماری‌هایی مانند: دیابـت، عفونت ادراری، بیماری‌های مادرزادی کلیه، نوعی کم‌خونی و عیوب نخاع و بیماری‌های سیستم اعصاب، علت شب ادراری باشد. تر کردن در هنگام خواب اتفاق می‌افتد و کودک هیچ‌گونه دخالتی در آن ندارد، لذا تنبیه و تحقیر کودک در نزد خودتان یا دیگران و یا مسخره کردن وی، نه تنها هیچ‌گونه تاثیری در بهبودی آن ندارد بلکه با ایجاد فشار روحی وضع کودک را به مراتب بدتر می‌کند.
ثابت شده است عوامل ارثی و سوابق والدین نیز در بروز شب ادراری موثر است. اما باید توجه داشت همان‌طور که زمان راه افتادن و حرف زدن بچه‌ها با همدیگر متفاوت است، روند بالارفتن ظرفیت مثانه و زمان قدرت کنترول مثانه نیز در کودکان ممکن است باهم متفاوت باشد. مسایل روحی و عاطفی از مهم‌ترین علل شب ادراری هستند. این مورد به‌خصوص در نزد کودکانی دیده می‌شود که قبلا کنترول ادرار داشته‌اند اما اکنون دچار شب ادراری شده‌اند. از جمله عوامل روحی که می‌تواند سبب شب ادراری گردد می‌توان از موارد زیر نام برد:
تولد یک نوزاد در خانواده که موجب می‌شود توجه پدر و مادر به نوزاد معطوف گردد و به کودک بزرگ‌تر کم‌تر مورد توجه قرار گیرد. جدایی پدر و مادر، اختلافات و کشمکش‌های درون خانواده، جابه‌جایی خانواده، مسافرت یا فوت یکی از والدین، تحقیر و تنبیه بیش از حد بزرگ‌ترها نسبت به کودک، ایجــاد ترس و هیجــان و اضطــراب شدید در کودک با شنیدن و یا دیدن مناظر، فیلم‌ها و یا بازی‌های ترسناک کمپیوتری.
از دیگر عوامل بسیار مهم در شب ادراری که به تازگی و در سال‌های اخیر بسیار اهمیت پیدا کرده است، آلرژی و حساسیت کودک به غذاها و به‌خصوص شیر گاو است. لذا باید دقیقاً توجه داشت که در چه شب‌هایی و با مصرف چه مواد و یا غذاهایی این شب ادراری تشدید می‌شود تا از مصرف آنها پرهیز گردد. قبلاً تصور می‌شد که کودکان مبتلا به شب ادراری خواب عمیق‌تری دارند و یا شب ادراری ناشی از اختلال در خواب و بیدار شدن کودک است. اما به تازگی نشان داده شده است که بین خواب کودکان مبتلا به شب ادراری و سایر کودکان تفاوتی وجود ندارد و تر کردن در هر مرحله از خواب چه در مرحله خواب عمیق و چه در مراحل خواب سطحی ممکن است اتفاق بیافتد.
راههای درمان
از بین بردن تمامی فاکتورها و مسایل عاطفی و روحی که منجر به اضطراب و مشکلات عصبی در کودک می‌شود.
در روز باید مایعات زیادی استفاده گردد و به کودک آموزش داده شود تا حتی‌الامکان در طول روز ادرارکردن را به تاخیر اندازد تا حجم مثانه بیشتر شده و در طول شب دیرتر پر گردد، بدیهی است ار غروب آفتاب به بعد لازم است مصرف مایعات و غذاها و میوه‌های آب‌دار به حداقل برسد و کودک حتماً قبل از خوابیدن ادرار کند.
تشویق کودک هم در انجام این تمرینات و رعایت دقیق درمان‌های دارویی و غیردارویی بسیار موثر است. حتی می‌توان کودک را به ازای هرچند شب که بستر خود را تر نمی‌کند تشویق نمود و در صورت عدم تر کردن بستر برای مدت طولانی برای وی جایزه‌ای نیز خرید. مراجعه به داکتر نیز یکی از راههای درمان شب ادراری کودکان است.
در ۲۵ تا ۴۰ درصد کودکان به دنبال مصرف دوا بهبودی حاصل می‌شود اما از آنجایی که پس از قطع دوا ممکن است شب ادراری مجددا عود نماید، لازم است با مشوره داکتر به دادن دوا تا چند مدت دیگر ادامه داده شود.
درمان‌های روانپزشکی بیشتر در مورد کودکانی بکار می‌رود که از مسایل روحی و روانی زیادی رنج می‌برند.
اگر چه شب ادراری سبب ناراحتی خانواده و خود کودک می‌گردد اما خوشبختانه در اکثر بچه‌ها بهبودپذیر است و حتی بدون درمان نیز این عارضه ممکن است برطرف گردد. اما از آنجایی که شب ادراری ممکن است علامت بسیاری از بیماری‌های مهم و جدی در کودک باشد، درمان‌های توصیه شده برای کودک خود را هیچ‌گاه جهت دیگران تجویز نکنید چون برای اثبات وجود و یا عدم وجود این بیماری‌ها، بررسی و معاینه کودکان مبتلا به شب ادراری توسط داکتر ضروری است.
