کودک‌خبر صدای بلند کودکان
#کودک‌خبر، کابل: رفتارهای خشونت‌آمیز کودکان طیف گسترده‌ای دارد، از طغیان خشم تا پرخاشگری فیزیکی، جدا با دیگران، خشونت با حیوانات و تخریب اموال عمومی شامل این رفتارهای خشونت‌آمیز می‌شوند.
هرچه میزان رفتارهای پرخاشگرانه در دوران کودکی بیشتر باشد، امکان بروز مشکلات رفتاری در بزرگ‌سالی هم بیشتر است. بنابراین، استفاده از روش‌های موثر جهت اصلاح رفتارهای پرخاشگرانه در دوران کودکی، می‌تواند کودک و جامعه را از آسیب محفوظ بدارد.
وقتی که کودک رفتار پرخاشگرانه انجام می‌دهد، فهمیدن این‌که چرا این‌گونه رفتار کرده، یافتن راه‌حل بسیار مهم است.
درک رفتار با توجه به عوامل عمومی
۱-سن کودک
کودکان بین دو تا چهار سالگی با ابراز افکار و احساسات خودشان مشکل دارند؛ چرا که رفتارهای ارتباطی آنان کامل نشده است. ناتوانی در برقراری ارتباط می‌تواند به رفتار پرخاشگرانه منجر شود که در واقع تلاش کودک برای بیان خودش است. با رشد کودک این رفتارها کاهش پیدا می‌کند و کودک یاد می‌گیرد بدون خشونت افکار و احساسات خودش را بیان بکند.
۲-پسران بیشتر از دختران به خشونت گرایش دارند
اگرچه پرخاشگری در دختران هم وجود دارد، اما آن‌ها معمولاً کنترول بیشتری بر خشم خود دارند. می‌توان گفت آموزه‌های محیطی-تربیتی که همیشه سعی در کنترول و خاموش‌سازی زنان داشته‌اند، موجب شده که پسران پرخاشگری را معطوف به بیرون و دختران آن را درونی کنند. در واقع خشونت‌های رفتاری در پسران و خشونت‌های کلامی در دختران بیشتر است. خشونت کلامی در دختران مانند دشنام دادن، دست‌انداختن، مسخره کردن و دامن زدن به شایعات صورت می‌گیرد.
۳-درک احساسات مختلف
کودکان به اشکال مختلف با احساسات خود مواجه می‌شوند. آن‌ها را می‌توان به لحاظ خُلق‌و‌خُو به دو سته‌ی آسان یا دشوار تقسیم کرد. کودکانی با خُلق‌وخوی آسان اکثراً احساس مثبت نشان میدهند و می‌توانند موقعیت‌های مختلف را مدیریت بکنند. کودکانی با خُلق‌وخوی دشوار، اغلب احساسات منفی نشان میدهند و نمی‌توانند با موقعیت‌های جدید به خوبی کنار بیایند.
۴-تاثیرگذاری سبک زندگی والدین بر تمایل کودک به خشونت
روش تربیت و سبک زندگی والدین روی تمایل کودک به خشونت تاثیر می‌گذارد؛ چرا که کودکان غالباً از مادر و پدر خود تقلید می‌کنند. مورد خشونت قرار گرفتن کودک حتی به صورت خفیف می‌تواند منجر به اکتساب رفتارهای تهاجمی توسط کودک بشود. از طرفی شیوه‌ی مواجهه‌ی کودک با موقعیت‌های مختلف بستگی به این دارد که خانواده‌ی‌شان چگونه با آن موقعیت‌ها مواجه می‌شوند. بناً کودک خود را منصفانه و همیشه آموزش دهید تا بیاموزد که اجازه‌ی خشونت در هیچ نوع و شکلی را ندارد.
بیشتر بخوانید:
شش راهکار مناسب برای تغییر رفتار نامناسب کودکان
والدین چگونه می‌توانند رفتارهای نادرست کودکان خود را تغییر دهند؟
شش اشتباه جدی رفتاری والدین که رشد شخصیت کودکان را تخریب می‌کند
این‌که کودک‌تان بی‌ادب و بداخلاق است، شما مقصیر هستید
۵-موقعیت‌های عصبی و فیزیکی
موقعیت‌های فیزیکی و عصبی مثل بعضی از بیماری‌ها و اختلالات می‌تواند روی کودک تاثیر بگذارد و موجب رفتارهای خشونت‌آمیز شود. مثلاً بیشتر کودکانِ مبتلا به اختلال بیش‌فعالی رفتارهای تهاجمی دارند.
۶-توجه به وضعیت خواب کودک
کودکانی که خوب نمی‌خوابند و زیاد کابوس می‌بینند، بیشتر رفتارهای پرخاشگرانه دارند. خستگی زیاد ناشی از بی‌خوابی موجب ضعف، بی‌ثباتی و فوران خشونت می‌شود.
۷-درک رفتار از طریق مشاهده تاثیرات
برای این‌که بتوانید رفتار کودک خود را از طریق نظارت و مشاهدات رفتارش درک کنید، باید چند مورد را جداً درنظر داشته باشید:
- اسباب‌بازی کودک خود را با دقت انتخاب کنید
اسباب‌بازی‌ها روی رفتار کودک اثر می‌گذارند. بعضی از اسباب‌بازی‌ها مثل تفنگ، شمشیر، چاقو و تیرکمان، دلیلی برای بازی‌ها خشن کودکان هستند. علاقه‌ی کودک به بازی‌های خشن روی رفتارهای واقعی او تاثیر گذاشته و باعث رفتارهای تهاجمی می‌شود.
- رسانه‌ها
رسانه‌ها از قبیل برنامه‌های تلویزیونی، انترنت، و بازی‌های ویدیویی رفتار کودکان را تحت تاثیر قرار میدهند. اگرچه گاهی برنامه‌هایی هم برای محدودیت نمایش خشونت وجود دارد، اما اکثر رسانه‌ها با نمایش مضامین خشونت‌آمیز بسیار راحت برخورد می‌کنند. وقتی کودک خشونت را در تلویزیون می‌بیند، ممکن است آن را به عنوان رفتار عادی درک بکند. تلاش کنیم تا حد ممکن تماشای برنامه‌های و فیلم‌های خشونت‌آمیز را برای کودکان محدود بسازیم.
- توجه به محیط اجتماعی کودک
کودکان علاقه دارند رفتار هم‌سن و سالان خود را تقلید بکنند. این به این مفهوم است که رفتار دوستان آنان برای‌شان معنای رفتار خوب را دارد. زمانی که کودک بیشتر وقت خود را با هم‌سالی سپری می‌کند که پرخاشگر است، ممکن است از نظر او پرخاشگری کاملاً طبیعی تلقی شود. اگر کودک شما دوست پرخاشگری دارد با والدین او در این زمینه گفتگو کنید و یا مدت زمانی را که کودک شما با او وقت می‌گذراند، کاملاً محدود کنید.
- به رفتار خودتان بی‌‌اندیشید
کودکان تحت تاثیر افرادی که با آن‌ها وقت می‌گذرانند و از آن‌ها مراقبت می‌کنند، قرار می‌گیرند. مادر و پدر، خواهر و برادر، آموزگاران و مربیان از جمله‌ی این افراد هستند. اطمینان حاصل کنید که شما و هر بزرگ‌سالی که با کودک سروکار دارند الگوی مناسبی برای او باشند.
- تجربه‌ی خشونت به کودک آسیب می‌رساند
تجربه‌ی خشونت به کودک آسیب می‌رساند؛ آسیب جسمی یا روحی یا قرار گرفتن در معرض خطر. خشونت می‌تواند رفتار کودک را تحت تاثیر قرار بدهد. مثلاً قرار گرفتن کودکی در موقعیتی که مجبور به مشاهده‌ی مورد آزار و اذیت قرار گرفتن کس دیگری است، می‌تواند روی رفتار او تاثیر بگذارد. در چنین شرایط باید از روان‌شناس کمک بگیرید.
۸-کنترول و مدیریت رفتار
برای این‌که بتوانیم رفتارهای پرخاشگرانه کودکان خود را کنترول و مدیریت کنیم، باید چند مساله مورد را درنظر بگیریم:
اول: هرگاه کودک مرتکب رفتارهای خشونت‌آمیز شد، به‌جای تنبیه ویا مجازات جسمی، به او یک فرصت کوتاه برای بیرون رفت بدهید. به او بگویید که در یک جایی بنشیند یا در اتاقش برود. این کار به هردوی شما کمک می‌کند که آرام شوید. مدت این فرصت بیرون رفت به سن کودک بستگی دارد. می‌توانید به ازای هرسال سن کودک، یک دقیقه درنظر بگیرید. اطمینان حاصل کنید جایی که کودک را می‌فرستید، برای او پاداش نباشد. مثلاً به اتاقی که اسباب‌بازی‌ها قرار دارند نفرستید.
دوم: به کودک همیشه بیاموزید که خشونت همیشه بد است و رفتارهای جاگزین را از طریق ایفای نقش به او یاد بدهید. مثلاً موقعیتی را بازی کنید که کودک دیگری قصد دارد اسباب‌بازی‌هایش را بگیرد. به او یاد بدهید و بگویید که وی حق دارد و می‌تواند عصبانی بشود، اما باید آرام و بدون خشونت مشکل را حل بکند.
سوم: باکودک در باره احساساتش صحبت کنید. اجازه بدهید که کودک‌تان بداند که همیشه آماده‌ی گوش دادن به او هستید و می‌تواند راجع به همه‌ی احساساتش با شما صحبت بکند و به شما اعتماد نماید.
چهارم: برای آگاهی بیشتر می‌توانید کتاب‌هایی را که در زمینه کنترول خشم و پرخاشگری کودکان نوشته شده بخوانید. چانچه کودکی شما بیشتر اوقات رفتارهای پرخاشگران و تهاجمی دارد، حتماً با یک روان‌شناس صحبت کنید.
