ده راه حمایت از کودکان برای یادگیری زبان انگلیسی در خانه

نویسنده: سارا ریید

منبع: British Council

کودک‌خبر، کابل: خیلی از مادران و پدران می‌خواهند که فرزندان‌شان در سن جوانی زبان انلگیسی را بیاموزند. من اغلب با والدینی که کودکان دو یا سه ساله دارند ملاقات کردم و می‌گویند تسلط به لسان انگلیسی می‌تواند به کودکان‌شان کمک کند تا در دنیایی در حال جهانی شدن برای پیشرفت کودکان‌شان کمک کند. به عبارت دیگر، هرچه کودکان زودتر شروع کنند، بیشتر پیشرفت می‌کنند.

مهم‌ترین عامل برای یادگیری زبان انگلیسی توسط کودکان فارغ از سن و سال‌شان، علاقه و تشویق مادران و پدران‌ است. بناً والدین برای پشتبانی از کودکان‌شان در یادگیری انگلیسی در خانه چه کاری می‌توانند انجام دهند؟ در این‌جا به ده روش اشاره شده است.

۱-خودتان انلگیسی را بیاموزید

برای ایجاد انگیزه مثبت نسبت به یادگیری و اصلا نسبت به انگلیسی به‌عنوان زبان دوم، بهترین کار این است که از خودتان شروع کنید. اگر فرزندتان را به کلاس زبان انگلیسی فرستاده‌اید، چرا خودتان هم به کلاس زبان نمی‌روید؟ یادگیری انگلیسی در خانه و در کنار هم، راه فوق‌العاده‌ای است تا با فرزندتان وقت بگذرانید و در عین حال نگرش مثبتی نسبت به یادگیری و صحبت به زبان دیگری در او ایجاد کنید.

نهاد بریتش‌کانسل بریتانیا اخیرا از دوهزار نفر از شهروندان بریتانیایی نظرسنجی کرد و متوجه شد که ۴۰ درصدشان از صحبت به زبانی خارجی در کشوری دیگر دچار استرس می‌شوند.

این نوع اضطراب اغلب به‌خاطر خاطرات بدی است که از یادگیری زبان خارجی در دوران مکتب مانده و به‌آسانی می‌تواند از پدرومادر، به کودکان هم منتقل شود. وقتی خودتان هم انگلیسی می‌آموزید، می‌توانید به کودکان‌تان نشان دهید که صحبت کردن و اشتباه کردن، بهتر از آن است که فقط وقتی لب به سخن باز کنند که جمله بی‌عیب و نقصی آماده کرده باشند.

۲- به انگلیسی بازی کنید

کودکان به طور طبیعی و بدون دخالت دیگران هرآنچه را که در اطراف‌شان قرار دارند یاد می‌گیرند. آن‌ها این کار را با آزمون و خطا و از طریق بازی انجام می‌دهند. برای آنکه به کودک‌تان کمک کنید انگلیسی بیاموزد، کاری کنید به این زبان بازی کند. برای آموزش زبان برای کودکان توصیه می‌شود قایم‌باشک و بازی‌های محبوب دیگر را به انگلیسی امتحان کنید. به عبارت دیگر، کاری کنید زبان انگلیسی را همان‌گونه یاد بگیرند که زبان مادری‌شان را می‌آموزند.

۳- در وقت خواب قصه‌های انگلیسی بخوانید

در این روزها پیدا کردن کتاب قصه و کتاب کودک به زبان‌های مختلف آسان است؛ به‌ویژه به صورت آنلاین یا حتی با تعویض کتاب با دیگر پدرومادرها. کودکان خردسال، به آن زبانی که برای‌شان چیزی می‌خوانید گیر نمی‌دهند، آن‌ها بیشتر به برگزاری خودِ مراسم قصه‌ی شب اهمیت می‌دهند. این مساله فرصت خوبی به شما می‌دهد تا زمان بیشتری را به آموزش زبان برای کودکان اختصاص بدهید؛ آن هم به شیوه‌ای فراموش‌نشدنی.

بیشتر بخوانید:

آموزش ۱۷ مهارت زندگی برای مسوولیت‌پذیر شدن کودکان در بزرگ‌سالی

آموزش با بازی؛ کاری برای تقویت خلاقیت و استقلال شخصیت کودکان

آیا می‌دانید چطور آموزنده‌ و یادگیرنده‌ی هستید؟

تشخیص ناتوانی یادگیری در کودکان

همه‌ی ما داستان‌ها و کتاب‌های محبوب دوران کودکی را به یاد داریم و در بعضی موارد، هنوز هم عبارت‌های خاصی از کتاب‌ها و قصه‌هایی را که سال‌هاست نشنیده و نخوانده‌ایم، به خاطر می‌آوریم. کتاب قصه‌ها فرصت فوق‌العاده‌ای برای یادگیری زبان فراهم می‌کنند که باید از آن استفاده کنیم.

خواندن کتاب داستان‌های مصور برای کودکان، شیوه‌ی فوق‌العاده‌ای برای بسط و گسترش زبان است؛ چراکه هر صفحه‌یی، سرنخ‌هایی تصویری هم در اختیار کودک قرار می‌دهد. در کتاب قصه‌های تصویری، زبان ساده شده و عبارت‌ها مدام تکرار می‌شوند و ریتم و آهنگ هم دارند؛ بنابراین دایره لغات را گسترش می‌دهند و کودکان را تشویق می‌شوند تا درباره شخصیت و داستان سوال کنند. بدیل این که اگر نمی‌توانید داستان‌های انگلیسی برای کودک‌تان بخوانید، کتاب‌های صوتی و قصه‌های آنلاین هم جایگزین‌های فوق‌العاده‌ای هستند.

۴- رادیویی انگلیسی‌زبانی را در پس‌زمینه پخش کنید

میان در معرض زبان بودن و یادگیری زبان، تفاوت بزرگی وجود دارد. معمولاً وقتی به یادگیری زبان جدیدی فکر می‌کنیم، یاد صنف‌های دستورزبان مکتب می‌افتیم؛ صنف‌هایی که صفحه‌های کتاب را ورق می‌زدیم و مدام فعل‌ها را تکرار می‌کردیم. اما در سال‌های نخست کودکی، باید به‌جای دستورالعمل‌های صریح و مستقیم، یادگیری با روش قرارگیری در معرض صداها و ریتم‌های زبان جدید آغاز شود.

وقتی کودکان زبان مادری‌شان را می‌آموزند، فرایند ذهنی باورنکردنی‌ را تجربه می‌کنند. آن‌ها به هر چیزی که در اطراف‌شان است گوش می‌کنند؛ بعد اطلاعات را با هم ترکیب و در نهایت هم از آن‌ها استفاده می‌کنند. کودکی که اولین باری یک کلمه را می‌شنود، آن را تقلید نمی‌کند، بلکه بارها و بارها این کلمه را از آدم‌های مختلف می‌شنود تا در نهایت خودش آن را به زبان بیاورد. همین مساله در مورد زبان‌های دومی هم صادق است؛ یعنی کودک باید بارها و بارها در معرض کلمات قرار بگیرد تا در نهایت آن را به زبان بیاورد. رادیو این فرصت را فراهم می‌کند تا زبان دیگری را از زبان گویندگان مختلف با لهجه‌های متفاوت بشنوید. کار مفیدی که می‌توانید برای آموزش زبان به کودکان انجام بدهید، این است که در پس‌زمینه کارهای روزمره، رادیو را هم روشن کنید.

۵- با صداها هم تجربه کنید

در هر زبانی صداهای خاصی وجود دارند که یادگیری و استفاده از آن‌ها مانند گویندگان بومی، برای زبان‌آموز، به‌ویژه زبان‌آموز بزرگ‌سال دشوار است. مانند «آر» غلطان در زبان‌های ایتالیایی و اسپانیایی. به همین دلیل است که قرار گرفتن در معرض صداها در سنین کودکی، برای تسلط به آن زبان در سنین بالاتر، مهم است.

موسسات آموزش لسان در سرتاسر دنیا، برنامه‌های آواشناسی برگزار می‌کنند که در سیستم آموزش بریتانیا هم طی ده سال گذشته، بسیار محبوب شده است. برنامه‌های آواشناسی در اصل برای کمک در خواندن و نوشتن از طریق تمرین صداها و شناسایی حروفی که نشانه‌ی آن صداها هستند، طراحی شده‌اند. سپس کودکان شروع به ترکیب صداها می‌کنند تا کلمات را بسازند و این تمرین، از آن به بعد پایه‌یی برای خواندن و نوشتن می‌شود. برای کمک به کودکان در بیان صداهایی که با صداهای موجود در زبان مادری آن‌ها متفاوت است، می‌توانیم از فعالیت‌های آواشناسی مبتنی‌بر تکرار فراوان استفاده کنیم. برنامه‌های تلویزیونی ویژ‌ه کودکان مانند «سسمی استریت» نزدیک به ۴۶ است که چنین فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند.

شما هم می‌توانید این فعالیت‌ها را به‌راحتی برای یادگیری انگلیسی در خانه انجام دهید. این هم چند نمونه برای شروع: واژه‌های جدید را برای کودکان طوری ادا کنید که بتوانند صداها را به‌طور جداگانه بشنوند. برای مثال b-a-t بعد به دنبال واژه‌هایی بگردید که با حرف b آغاز می‌شوند. واژه‌های ساده سه حرفی را واضح ادا کنید. بعد حرف اول یا آخر را تغییر دهید تا به‌طور مثال واژه  bat  تبدیل به cat یا mat شود. هاپسکوچ که در ‌مناطق مختلف بنام‌های «لی‌لی»، «آقوم‌‌سیا»، «چولدی» یاد می‌شود بازی کنید، اما در خانه، به‌جای اعداد از حروف استفاده کنید. با کودکانی که کمی انگلیسی بلدند و می‌فهمند، کلمه‌جنگی کنید. در نهایت هم با استفاده از مواد مختلفی مانند خمیر بازی، حرف‌ها را بسازید و صداها را تمرین کنید تا پیش از آنکه کودکان شروع به نوشتن کنند، بتوانند شکل حروف را تشخیص دهند.

۶-حیله‌گری کنید

در آموزش زبان برای کودکان از ترفندهای مختلف می‌توانید استفاده کنید. کودکان از هر فرصتی برای کثیف‌کاری استقبال می‌کنند. آن‌ها عاشق کارهایی مانند بُریدن و چسباندن و رنگ کردن هستند. این فرصت را به فرزندتان بدهید، اما به زبان انگلیسی. لازم نیست این فعالیت حتماً درباره انگلیسی باشد، بلکه می‌توان از زبان انگلیسی برای اجرای فعالیت استفاده کرد. پس به او اجازه دهید به جانِ چسب و کاغذ بیفتد و همین‌طور که مشغول است، عبارت‌های ساده‌ای مثل این‌ها را به کار ببرید:

Could you pass me the glue, please?

Thank you

Why don’t you paint a picture?

Can you help me tidy up?

چنین عبارت‌ها، مفیدترین مواد زبانی هستند که می‌توانید به کودک‌تان بیاموزید. اگر خودتان هم انگلیسی زیادی بلد نیستید، می‌توانید مثلاً موقع پختن کیک، از عبارت‌های موجود در دستورتهیه‌های صوتی یا نوشتاری به زبان انگلیسی استفاده کنید. به این صورت، از همان انگلیسی روزمره‌ای استفاده می‌کنید که زبان‌آموزان در صنف به کار می‌برند. در نتیجه فرزندتان را آماده چیزهایی می‌کنید که در صنف و مکتب خواهد شنید.

۷- با هم شعر بخوانید

کودکان پس از چند بار گوش کردن به ترانه یا لالایی، سریع شروع به زمزمه کرده و با خواننده هم‌خوانی می‌کنند. بعد هم کم‌کم واژه‌های بیشتر و بیشتری را کنار هم قرار می‌دهند. موسیقی و ریتم به کودکان کمک می‌کنند از جمله‌ها و لحن و ریتم طوری استفاده کنند که اگر تلاش می‌کردیم این قابلیت‌های زبانی را مستقیماً به آن‌ها آموزش دهیم،‌ این‌قدر موفق نمی‌شدیم و به همین خاطر اعتمادبه‌نفس فراوانی هم پیدا می‌کنند.

از طریق موسیقی، حتی می‌توانیم کودکان را با ساختارهای بسیار دشوار زبانی هم آشنا کنیم. برای مثال:

If you’re happy and you know it, clap your hands.

این جمله ساختار گرامری واقعاً پیچیده‌ای دارد که اگر بخواهیم آن را آموزش دهیم، برای کودک خردسال فوق‌العاده دشوار و چالش‌برانگیز خواهد بود. از سوی دیگر، موسیقی هر کاری را بدون فشار و تحمیل برای ما انجام می‌دهد و مواد آموزشی را طوری به کودکان ارایه می‌کند که به‌راحتی آن‌ها را تشخیص بدهند.

شاید بعدها و در اوایل دوره نوجوانی، وقتی کودکان شروع به یادگیری بیشتر درباره دستورزبان کردند، این ترانه‌ها به ذهن‌شان خطور کرده و به آن‌ها کمک کند تا ساختارهایی که می‌آموزند، برایشان به راحتی آب خوردن باشد.

۸- پلی‌استیشن را روی زبان انگلیسی تنظیم کنید

هر ابزار تکنالوژیکی که در اختیار داریم، زبان‌های مختلفی را پشتیبانی می‌کند. در ضمن همان‌طور که می‌دانید، یکی از اصلی‌ترین روش‌های یادگیری زبان، تکرار است. وقتی برای تلویزیون، آی‌پاد، لپ‌تاپ و موبایل از زبان انگلیسی استفاده می‌کنید، هر بار که فرزندتان شما را می‌بیند که به دنبال چیزی می‌گردید یا خودش تلاشی در این جهت می‌کند، انگلیسی را در زمینه‌ای طبیعی خواهد دید. در این روزها قبل از آنکه کودکان خواندن و نوشتن بیاموزند، اغلب با تبلت و گوشی‌های هوشمند آشنایی کامل دارند. آشنایی با عبارت‌هایی مانند password و log-on  و choose و press و game over نقطه شروع مفیدی است.

۹-  دوستانی که انگلیسی‌ بلدند را به خانه دعوت کنید

همه‌ی ما فارغ از سن‌وسال ما، وقتی مجبور می‌شویم از زبان دیگری استفاده می‌کنیم. بعضی‌ها که در خانواده‌های دوزبانه بزرگ شده‌اند، می‌دانند که باید حداقل تلاش کنند تا با هر کسی به زبانی که بهتر صحبت می‌کنند و راحت‌تر می‌فهمد، ارتباط برقرار کنند. مثل خانواده‌ای که به‌طور مثال عمه‌ها و کاکاها به زبان ترکی صحبت می‌کنند و برقراری ارتباط به زبان مادری‌تان برای‌شان سخت است. اما کسانی هم در خانواده هستند که به هر دو زبان فارسی و ترکی تسلط دارند. در چنین خانواده‌هایی فرد آماده است تا از توانایی‌هایش در هر دو زبان، به‌موقع استفاده کند.

همین شرایط برای کودکان و در مورد زبان انگلیسی هم صادق است. برای آموزش زبان به کودکان و کمک به آن‌ها در یادگیری زبان دوم، اگر دوست انگلیسی‌زبانی دارید یا کسانی در نزدیکی‌های تان هستند که به زبان انگلیسی تسلط خوبی دارند، آن‌ها را به منزل دعوت کنید. مراوده با چنین افرادی، برای فرزندتان بسیار مفید است.

۱۰- آرام و راحت باشید

اگر فرزندتان مدام اشتباه می‌کند یا این‌که سریعاً به زبان انگلیسی صحبت نمی‌کند، نگران نشوید. در طی فرایند زبان‌آموزی، مغز باید رمزگشایی و الگویابی کند. تولید زبان معمولاً پس از یک دوره‌ی طولانی گوش کردن و فکر کردن آغاز می‌شود.‌ پس صبور باشید، با او تمرین کنید و به آموزش زبان برای کودکان زمان بدهید تا الگوهای زبانی در مغز کودک شکل بگیرند.

شواهدی وجود دارند مبنی بر این‌که کودکانی که یک‌دفعه در معرض چندین زبان مختلف قرار می‌گیرند، کمی به زمان بیشتری نیاز دارند تا همه‌ی اطلاعات را در جای خود قرار دهند. بنابراین شاید در مکتب، کودکی که در حال یادگیری اطلاعاتی جدید به زبان دوم یا احتمالاً سوم‌اش است، کمی عقب‌تر از کودکی باشد که همان اطلاعات جدید را به زبان اول و تنها زبانش می‌آموزد. نگران نباشید. کودک چندزبانه هم به‌زودی بدون هیچ کمکی خودش را می‌رساند و شواهد بسیاری وجود دارند مبنی بر این‌که در زندگی آینده، توانایی صحبت به بیشتر از یک زبان، به تقویت حافظه هم کمک می‌کند.