کودک‌خبر صدای بلند کودکان
By Sally-Anne McCormack M.A.P.S.
منبع: HUGGIES
کودک‌خبر، کابل: یکی از بدترین لحظات در زندگی هر پدر و مادر زمانی است که می‌بینند کودک نوپای‌شان مورد زورگویی و آزار و اذیت کودکان دیگر قرار می‌گیرد. به عنوان پدر و مادر همه‌ی ما فرزندان خود را دوست داریم و با آنها با احترام و محبت رفتار می‌کنیم و انتظار داریم که دیگران نیز با همین شیوه رفتار کنند.
اما زمانی که کودک حساس و مودب خود را درحال آزار دیدن توسط کودکی دیگر در پارک دیده و یا مشاهده می‌کنیم که اسباب بازی‌اش را به زور از او می‌گیرند خشمگین می‌شویم. اما آیا ما خود ما گام درستی بر می‌داریم و مداخله صحیح انجام می‌دهیم؟ آیا ما باید همواره رعایت هر کودک نوپایی را بکنیم؟ آیا باید به والدین‌اش اعتراض کنیم؟ آیا باید چنین مواردی را در مورد فرزند ما نادیده بگیریم و یا راهکاری وجود دارد تا به مرور به کودکان بیاموزیم که در این گونه مواقع چگونه رفتار کرده و عکس‌العمل نشان دهند؟
اما قبل از این‌که ادامه دهیم یک سوال دیگر هست که نیاز به پاسخ دارد. اگر فرزند ما خودش در مقام زورگو باشد چه خواهیم کرد؟ برای والدین مسوولیت‌پذیر و تحصیل‌کرده ممکن است این که فرزندشان را در نقش زورگو ببینند، مثلاً کودکی که چیزها را از دست سایر کودکان می‌گیرد آزاردهنده باشد. این والدین باید چه کنند؟ دایماً از والدین دیگر عذر خواهی کنند؟ از کودک نوپای دیگر چطور؟ کودک‌شان را از موقعیت فوق دور کنند؟ آنها را به خاطر ترس از رفتارشان جایی نبرند؟ خجالت‌زده و شرمنده باشند؟
ما به عنوان بزرگ‌سال همه چیز را از منظر خود ما می‌بینیم. زورگویی کودک نوپا یک مساله و بحران عاطفی است. هیچ کدام از ما نمی‌خواهیم فکر کنیم که فرزند ما به دیگران اجازه می‌دهد سوار او شوند و هم‌چنین برعکس نمی‌خواهیم که فرزند ما به دیگران زورگویی کند.
وقتی شاهد نمونه‌هایی از زورگویی دیگران با فرزند خود هستیم می‌خواهیم مداخله کرده و از کودک خود حفاظت کنیم، اما درست این است که باید گامی به عقب برداشته و ببینیم که واقعاً چه اتفاقی افتاده است.
آنچه که اکنون می‌دانیم این است که مغز انسان حتی تا اواسط دهه‌ی سوم زندگی به طور کامل رشد نمی‌کند و میزان قابل توجهی از رشد و نمو در کودکی و سنین ۱ تا ۳ سال رخ می‌دهد. هنگامی که نوزادان متولد می‌شوند به سرعت یاد می‌گیرند که گریه برای‌شان راحتی و غذا به ارمغان می‌آورد.
این رفتار مناسب سن‌شان است، اما به محض این‌که کمی بزرگ‌تر می‌شوند و والدین دیگر به این کار آنها پاسخ نمی‌دهند، کودک روش‌های جدیدی را برای برآورده کردن نیازهایش امتحان می‌کند.
آیا منطقی است که به کودکان نوپا صفت زورگویی بدهیم؟
در یک کلام پاسخ منفی است. البته یک کودک نوپای در حال رشد بسیار خودخواه و خودمدار است. آنها از دید خودشان «با» سایر کودکان بازی نمی‌کنند، اما ممکن است «در کنار» آنها بازی کنند. آنها هنوز مفهوم اشتراک را درک نکرده و انتظار دارند نیازهای‌شان بلافاصله برآورده شود.
اگر آنها یک اسباب‌بازی را بخواهند آن را می‌گیرند، صرف نظر از این‌که شاید در دست کسی دیگر باشد. در واقع این مقطع زندگی آنها صرف تحقیق، مشاهده و آزمایش از نگاه خودشان در جهان می‌شود و قادر به دیدن اوضاع از دیدگاه و منظر دیگران نیستند.
بنابراین چنین نگرشی به مفهوم قلدری و زورگویی نیست، زیرا هیچ هدفی برای آسیب رساندن به دیگران وجود ندارد و چنین ذهنیتی به آنان خطور نمی‌کند. این ما هستیم که به عنوان والدین اغلب چنین مسایلی را به زورگویی تعبیر کرده و مداخله نابجا می‌کنیم. البته خشونت و زورگویی در مکتب یک مساله جداگانه است و مداخلات لازم در این موارد باید انجام شود.
در مورد خشونت و زورگویی با دیگران نیز این رفتار برای کودکان نوپا قلدرانه محسوب نمی‌شود، اگرچه والدین اغلب از آن می‌ترسند. بازهم کودک قصد ندارد به فرد دیگری صدمه بزند، فقط آنها به سادگی خشم خود را به طور نامناسب ابراز می‌کنند.
اگر آنها با کودک دیگری خشن برخورد می‌کنند احتمالاً به این دلیل است که آن کودک در پی چیزی است که او می‌خواهد و یا حتی به سادگی نزدیک‌ترین شخص به کودک است. کودکان نوپا نمی‌توانند در مورد رفتارشان استدلال داشته باشند و همه کارهای‌شان را می‌خواهند به شیوه عاطفی انجام دهند. در واقع آنها فقط به احساسات خود واکنش نشان می‌دهند.
روش‌های مدیریت زورگویی کودک نوپا
با این‌که همان‌گونه که ذکر شد این رفتارها در کودک در ابتدا با غرض‌ورزی نیست اما این احتمال وجود دارد که اگر کودکان در گذار از این مرحله به طور مناسب هدایت و راهنمایی نشوند، قلدری را به عنوان یک روش همواره موفق برای رسیدن به خواسته‌های‌شان تلقی کنند. به همین دلیل استراتژی‌هایی برای کمک به مقابله با به وجود آمدن این حالت برایت‌ان ذکر شده است:
با یک جمله احساسی از کودک دلجویی کنید
زورگویی گاهی ناشی از ناامیدی در کودکی است که روش دیگری برای بیان احساسات‌اش ندارد. به او بگویید که درک می‌کنید که حالا او به این دلیل که اکنون نمی‌تواند با موترک خود بازی کند عصبانی است، ولی می‌تواند با چیز دیگری بازی کند.
ذهن کودک را منحرف کنید
به کودک عصبانی اسباب بازی‌های مختلف پیشنهاد کنید. اشتباه نکنید! در این سن این یک پاداش برای رفتار بدش نیست، بلکه راهی برای اجتناب یا عدم تقویت نمایش نادرست خشم و ناراحتی اش است.
کودک را از وضعیت موجود دور کنید
زمان گرفتن و وقفه ایجاد کردن همواره می‌تواند یک ابزار موثر برای کودک نوپا در موقعیت‌های این گونه باشد، زیرا کودک فرصت دارد کمی عواقب رفتارش را درک کند. در حالت ایده‌آل چند دقیقه کافی است. بسیاری از افراد یک دقیقه را به جای هر سن و سال او پیشنهاد می‌کنند.
البته ممکن است زمان‌هایی باشد که کودک قربانی را باید کلاً از وضعیت دور کرد مانند زمان‌هایی که ممکن است آنها به طور جدی آسیب دیده یا در معرض یک هراس جدی باشند.
یک گزینه جاگزین پیشنهاد کنید
وقتی کودک شروع به زورگویی می‌کند، روش‌های مختلفی را برای آرام کردن او امتحان کنید. مثلاً بگویید مشکل‌ات را به آرامی به مادر بگو و یا دست من را بگیر و آرام باش.
پیام اصلی این مطلب به رسمیت شناختن و به خاطر داشتن این مورد است که این مقطع یک مرحله از رشد طبیعی کودک است و البته درجات و شدت آن در کودکان مختلف متفاوت است. هیچ کودک نوپایی قصد ندارد شخص دیگری را بترساند، آنها فقط به سادگی قادر به فکر کردن در مورد تبعات رفتارهای‌شان نیستند.
این رفتارها باید با درک قوی و بدون مجازات از سوی شما مورد توجه و نقد قرار گیرند تا با دادن راهنمایی‌ها و راهکارهای مفید بتوانند مهارت‌های اجتماعی مناسب بیشتری برای برآورده ساختن نیازهای خود کسب کنند.
