کودک‌خبر صدای بلند کودکان
کودک‌خبر، کابل: برای والدین آسان است که فقط به رفتارهای نادرست کودکان خود توجه کنند و اعمال درست آنها را درنظر نگیرند. برای مثال؛ احمد و محمود بدون سروصدا در اتاق مشغول بازی کردن هستند اما هیچ‌کس به‌خاطر آن‌که آنان بدون جنگ‌ودعوا باهم بازی میکنند، آنان را تحسین نمی‌کنند. ولی چند دقیقه بعد که بین آنان جنگ‌ودعوا می‌شود، پدر و مادر عصبانی شده و سر آنها دادوفریاد می‌کشند.
والدین وقتی عمل خوبی از کودکان‌شان سر می‌زند، به سادگی از کنار آن می‌گذرند و بدیهی تلقی میکنند، اما زمانی که مشکلی در رفتار آنها رخ می‌دهد، همه‌ی اشتباهات را بر رخ‌شان می‌کشند و در نتیجه کودکان در توری انتقام به دام می‌اندازند.
دکتر استفن گاربر، ماریان دانیلز گاربر، فریدمن اسپیزمن، از متخصصان رفتار با کودکان، می‌گویند که انتقاد همراه با کمی ستایش، نتایج بهتری به بار می‌آورد. به گفته‌ی آنان، کودکان می‌خواهند مورد توجه قرار گیرند و این توجه را از هرطریقی که بتوانند، بدست آورند.
والدین هرگاه روی نکات مثبت تمرکز کنند، در مقابل، رفتارهای خوب بیشتری دریافت خواهند کرد. زیرا؛ در این حالت کودکان با رفتارهای مثبت خود، سعی در جلب توجه والدین خواهند کرد.
اگر به تشویق و تحسین کودکان خود عادت ندارید، ممکن است انجام آن برای اولین‌بار دشوار باشد. اما، هرچه بیشتر آن را انجام دهید، برای‌تان طبیعی‌تر و آسان‌تر خواهد شد. والدین به‌زودی درخواهند یافت که تعریف و تمجید تاثیر قدرتمندی دارد که فقط شماری از آن می‌تواند یک رفتار جدید را شکل دهد و با مقدار کم‌تر تغییر ایجاد شده را حفظ کند.
بیشتر بخوانید:
۱۲ نکته برای تشویق نوزاد به منظور ایستادن و برداشتن نخستین گام
چگونه برای تربیت کودک خود اقدام کنیم
چگونه با کودکان خود گفتگو کنیم
شش راهکار مناسب برای تغییر رفتار نامناسب کودکان
شماری از مادران و پدران از وابسته شدن کودکان به تحسین، ممکن است نگران شوند. اما در مورد کودکی که بسیار کم مورد توجه والدین قرار می‌گیرد و یاهم همیشه در کانون توجه آنان بوده است، نوع نادرستی از ستایش می‌تواند به چنین مشکلی یعنی وابستگی منجر شود. به هرحال، تحسین مختصر کودکان می‌تواند معجزه کند و برای این‌که چگونه کودکان خود را تحسین کنیم، به شش مورد ذیل توجه کنید.
- رفتار کودک را تحسین کنید نه شخصیت‌اش: وقتی والدین به خاطر مشکلاتی که در مواجهه با رفتار کودک خود دارند، اغلب درمانده می‌شوند و شخصیت کودک را با کلماتی مانند «لجباز، تنبل، خودخواه» و غیره توصیف میکنند. این یک حلقه‌ی معیوب است و راه به جایی نمی‌برد. تغییر دادن شخصیت به مراتب از تغییر دادن رفتار مشکل‌تر است. به کودکان نگویید «چه بچه یا دختر خوبی»؛ زیرا این جمله به این مفهوم است که هدف عبارت است از خوب بودن در تمام وقت‌هاست و مسلماً که این انتظار غیرممکن است. به جای آن می‌توانید بگویید که «من از طرز صحبت کردنت با احمد یا محمود خوشم آمد.» گفتن عبارت «بچه خوب یا دختر خوب» نمی‌تواند احساس مشخصی را به کودک القا کند؛ مگر آن که کودک بتواند آن را با رفتارهای خود ارتباط دهد.
موثرترین راه برای آموزش رفتار خوب، شکل دادن رفتار با تحسین است. این روش تربیتی باید به طور مداوم مورد استفاده قرار گیرد.
- از تحسین‌های ویژه استفاده کنید: هدف از تحسین کردن افزایش رفتارهای شایسته است، پس شما باید بر رفتارهای خاصی که مورد پسندتان است، تاکید کنید. هرچه تحسین شما اختصاصی‌تر باشد، کودک درست بودن کارش را بهتر درک می‌کند و احتمال این‌که آن عمل را تکرار کند نیز بیشتر می‌شود. برای نمونه یک روز صبح متوجه می‌شوید که فرزندتان صبحانه آماده می‌کند و همزمان مصروف پاک‌کاری خانه است. اگر بسادگی بگویید «آفرین عزیزم»، او نمی‌فهمد که منظور شما آماده کردن صبحانه است یا پاک‌کاری خانه. پس بگویید «از این که امروز صبح صبحانه آماده کردی خیلی خوشم آمد.»
وقتی والدین برای یافتن نکته‌ی مثبتی در رفتار کودکان خود دچار مشکل می‌شوند، از رفتارهای پسندیده‌ی کودکان خود یادداشتی تهیه کنند. وقتی از این روش استفاده می‌کنید، در پایان هر روز یادداشت‌ها را به کودکان‌تان هم نشان دهید. این کار روش خوبی برای گپ زدن در مورد وقایع هر روز است و با این کار هر دو طرف شما احساس خوبی خواهید داشت.
- هر پیشرفتی را تحسین کنید: مراقب باشید تا به رفتارهای خوب کودکان‌تان توجه کرده آنان را تحسین کنید. اگر به فرزند خردسال‌تان گفته‌اید که باید اسباب‌بازی‌هایش را پس از بازی کردن سرجایش بگذارد ولی قبلاً هیچ‌گاه این کار را انجام نداده است، پیشرفت‌های کوچک او را نیز ستایش کنید. برای نمونه، به‌خاطر برداشتن یکی از اسباب‌بازی از کف اتاق و گذاشتن در جای مشخص آن، از کودک‌تان تعریف کنید و به آفرین بگویید: «چه کارخوبی کردی که اسباب‌بازی‌ات را داخل کمد گذاشتی. بگذار کمک‌ات کنم تا بقیه را هم جمع کنی.» همین‌طور ادامه دهید تا رفتار کودک خوب شود.
تصور کنید که کودک شما می‌خواهد همیشه مورد توجه باشد و تا وسط حرف شما نپرد، نمی‌گذارد که مکالمه‌ی تلیفونی خود را تما کنید. بار اول که سی ثانیه منتظر شد، صحبت کردن را متوقف کنید و به خاطر این کارش از او تشکری کنید و قبل از آن که دوباره به صحبت کردن شروع کنید، جوابش را بدهید. در فرصت‌های بعدی برای زمان طولانی‌تر صبر کنید و سپس جوابش را بدهید.
- به طور مناسب و متقضی تحسین کنید: برای دریافت پاسخ‌‌های بهتر، نوع تحسین را با سن و اخلاق کودک متناسب سازید. به طور مثال، در آغوش گرفتن، بوسیدن و دیگر نشانه‌های عملی محبت همراه با کلمات محبت‌آمیز برای کودکان خردسال موثرند. اما، در مورد کودکان بزرگ‌تر بهتر آن است که از پیام‌های سری استفاده کنید؛ زیرا، این کودکان بیشتر دوست دارند به طور خصوصی تشویق شوند. به طور نمونه، می‌توانید با یک چشمک یا اشاره‌ی دست نشان دهید که به عمل خوبش توجه کرده‌اید. بعداً می‌توانید در مورد رفتار پسندیده‌اش با یک‌دیگر صحبت کنید. بیشتر کودکان بزرگ‌تر یک لحن آمیخته با شوخی را به تعریف و تمجید مستقیم ترجیح می‌دهند. گفتن این جمله که «عجب مستخدم با سلیقه‌ی این‌جاست» پاسخ بهتری را در یک کودک دوازده ساله بر می‌انگیزد.
در مورد واکنش‌های فرزندان‌تان نسبت به تحسین، قضاوت کنید تا ببینید به هدف زده‌اید یا خیر. اگر کودک تعریف‌های شما نادیده می‌گیرد ولی بعداً آن رفتارهای خوب را تکرار می‌کند، درمی‌یابد که ستایش موثر بوده است. توجه داشته باشید که جملات تکراری خسته‌کننده می‌شوند. عبارات مشابهی که پشت سرهم استفاده می‌شوند، تاثیر خود را از دست می‌دهند. بهتر است خلاق باشید.
- بلافاصله تحسین کنید: تحسین کردن به خصوص در مورد کودکان خردسال وقتی موثر است که بدون معطلی صورت گیرد. نگذارید تا بین رفتار پسندیده‌ی او و پاسخ شما فاصله‌ی زیادی ایجاد شود؛ اگرچه کودکان بزرگ‌تر قادرند این فاصله زمانی را درک کنند.
- تحسیتن را با علاقه‌ی بی‌قید و شرط بیامیزید: در مواردی که کودک فقط هنگام تحسین شدن مورد توجه والدین قرار می‌گیرد، به تدریج نسبت به آن احساس نیاز می‌کند. برخی از والدین نگران هستند که مبادا کودک‌شان فقط هنگامی که مورد توجه قرار می‌گیرد و تشویق می‌شود، خوب رفتار می‌کند. برای رفع این مشکل، بهتر است که پس از جا افتادن یک رفتار جدید رفته رفته از میزان تعریف و تمجید بکاهید و آن را به طور موردی انجام بدهید. زیرا، هر وقت کودک کار شایسته‌ی انجام می‌دهد، والدین‌شان برای تشویق کردن او حضور ندارند.
به کودک نشان دهید که حتی وقتی در حال بررسی رفتارش نیستید نیز، به او ارزش می‌دهید و بدون هرگونه قید و شرط دوستش دارید. در آغوش بگیرید و به او توجه کنید، به حرف‌هایش گوش دهید، برایش ارزش قایل شوید، به او اطمینان دهید که لازم نیست برای به‌دست آوردن علاقه‌ی شما نگران باشد، چون درهرحال و همیشه از توجه شما برخوردار است.
